فرهنگ نامه های علوم اسلامی

الف ) آثار منتشر شده:

1 - فرهنگ نامه اصول فقه
در بردارنده اصطلاحاتى است كه در حوزه معرفتى اصول فقه متداول است و يا در ذخيره و بازيابى اطلاعات آن دانش به عنوان كليد واژه به كار می ‏آيد و مدخل ورود به بخشى از متن منابع و فرازهاى خاص آن مى‏باشد.
اين مجموعه از بررسى حدود 200 عنوان منبع و مدرك اصول فقه فراهم آمده است(هر چند به همه آنها استناد نشده) و به نثر فارسى نگارش شده است. منظور از فارسى، فارسى و عربى توأم است، زيرا غالباً اصطلاحات علوم و معارف اسلامى به زبان عربى است، و به همان صورت اصلى سال‏ها بلكه قرن‏هاست كه در فرهنگ جهان اسلام و ايران رواج دارد.
تلاش تدوين كنندگان بر اين بوده است كه در انتخاب اصطلاحات حتى الامكان رعايت قواعد فارسى را بنمايند، ولى از آنجا كه زبان عربى، زبان رايج، علمى و اصطلاحى اسلام است و گزارش دادن از آن نيز مبتنى است بر محافظت بر مصطلحات همان زبان، مشاهده مى ‏نمائيد كه آنچه نمود بيشتر و جلوه فراترى دارد، عربى بودن واژگان است كه در فارسى هم متداول و رايج باشند.

دامنه مباحث
فرهنگ نامه اصول فقه، صرفاً مجموعه ‏اى از تعاريف واژگانى و اصطلاحى نيست، بلكه شامل اشاره ‏هاى تاريخى، فقهى و بيان ديدگاه‏هايى از صاحب نظران و ارجاعات لازم و... نيز مى ‏باشد.
از آن جا كه اين فرهنگ نامه، تخصّصى است، به هيچ وجه اصطلاحات عام و متداول خارج از محدوده علم اصول فقه گرد آورى نشده است و مواردى كه به برخى حوزه‏ هاى وابسته پرداخته است، به لحاظ تخصّصى بودن و تبعيّت از منابع و مآخذى است كه در حوزه اصول فقه اين نوع واژگان را وارد كرده و از آن‏ها بحث‏هاى پر دامنه‏اى را ارائه نموده ‏اند. و خوف آن مى‏ رفت كه اگر آن واژگان از محدوده كار خارج شود، گزارش دهى كامل و درستى از زواياى مباحث اصول فقه و وابسته ‏هاى به آن، صورت نگيرد.
از اين رو ناگزير بعضى مباحث تاريخى، تفسيرى و نقل اقوال.... نيز وارد شده است زيرا موضوعات متنازع فيه، تعاريف متخالف و مسائل حل ناشده‏اى وجود دارد كه مسئوليت اصطلاح نامه‏ ها و فرهنگ‏نامه‏ ها گزارش از وضع آن‏ها نيز هست، هر چند در كنار آن، داده‏ هاى قطعى و ثابتى نيز به دست مى‏ دهد و مجموعه ه‏اى در هم پيوسته و در عين حال  منسجم و هماهنگ را سامان مى ‏بخشد.

ويژگیها
اين اثر علمى داراى شاخصه ‏هايى است كه به اختصار مى ‏آيد:
1 - شناسايى 6193 اصطلاح اصولى (شيعه و سنى) و گزينش 3063 مدخل از ميان آنان و ارجاع 2870 اصطلاح به آنها با استفاده از سيستم ارجاع مترادف و شبه مترادف و در مواردى ارجاع خاص به عام ؛
2 ـ تبيين مفهوم هر اصطلاح در ذيل مدخل‏هاى پذيرفته شده با بهره ‏گيرى از منابع معتبر در دست رس؛ و استفاده از ارجاع  مناسب در موارد لازم؛
3 ـ بيان سير تاريخى پيدايش و به كارگيرى برخى اصطلاحات؛
4 ـ استفاده فراگير از منابع شيعه و اهل سنت؛
5 ـ پرهيز از تكرار مطالب مشابه با بهره ‏گيرى از روش ارجاع به مباحث و مستندهاى همانند؛
6 ـ كوشش در ارائه مطالب پيچيده‏ ى اصولى در قالب الفاظى روان و رعايت ايجاز و پرهيز از مطالب حشو و زايد؛ با گستردگى و تنوع مطالب ارائه شده؛
7 ـ آوردن نام بعضى از صاحب نظران و ديدگاه‏هاى‏شان در همان موضوع؛
8 ـ استفاده از مثال‏هاى رايج و گوش آشنا؛
9 ـ آوردن آدرس كامل منابع در پايان هر مستند؛ با فونت متفاوت از متن، به منظور مراجعه محققان در صورت نياز؛
10 ـ پرهيز از علائم و قرار دادهاى ويژه و استفاده از علايم متعارف از قبيل ارجاع به برخى از مستندها، به منظور آگاهى بيشتر محققان، با استفاده از نماد معروف «ر. ك» و «نيز ر.ك»؛
11 ـ تنظيم ساختار شكلى فرهنگ‏نامه بر اساس الفبايى حرف به حرف؛ كه اين نظام الفبايى با بخش ترسيمى (درختى) اصطلاح‏نامه اصول فقه نيز تكميل مى ‏شود به گونه‏اى كه پس از مراجعه به آن، نقشه‏اى از طرح كلى اصطلاحات و موضوعات مرتبط ارائه شده تا پژوهشگران دامنه بررسى خود را در هر رده‏اى از رده‏هاى اصول فقه پيگيرى نمايند.
12 - استناد مطالب به 160 منبع و مأخذ اصول فقه - از شيعه و سنى.

2- فرهنگ نامه علوم قرآنی

 «فرهنگنامه علوم قرآنی» دومین اثر منتشر شده ( زیر چاپ) از مجموعه فرهنگنامه‌های علوم اسلامی است. این فرهنگنامه شامل مباحث پیرامونی قرآن (مباحث حول القرآن) بوده اصطلاحات موجود در «اصطلاحنامه علوم قرآنی» را شرح داده است که به اموری همچون: تفسیر و مفسران، انواع تفاسیر و گرایش‌های تفسیری، ترجمه های قرآن، علم تجوید، علم قرائات، مباحث تاریخ قرآن و. .. می‌پردازد. استفاده از منابع جدید و در دسترس امروزی، در کنار منابع دست اول و کتب مرجع، و همچنین عدم تقطیع مطالب سبب شده تا این فرهنگ نامه در نوع خود کم نظیر یا بی بدیل باشد. بیش از دو هزار مدخل در فرهنگ نامه علوم قرآنی نوشته شده است، که می تواند مورد استفاده اقشار مختلف- اعم از متخصصان این حوزه علوم اسلامی، و همچنین فضلای حوزه و دانشجویان رشته‌های مرتبط و عموم علاقه‌مندان به مباحث پیرامون قرآن قرار گیرد.

ب) آثار در دست انتشار:

3- فرهنگ نامه کلام اسلامی :

«فرهنگنامه کلام اسلامی» سومین اثر از این مجموعه است که از سال 1392 شروع شده، و به دلیل گستردگی این حوزه از علوم اسلامی، چندین سال به طول خواهد انجامید و پیش بینی می‌شود که با همت اعضای گروه و فضلای همکار گروه، تا سال 1396 به اتمام برسد.

ج) آثار در دست تحقیق :

4- فرهنگ نامه منطق :

«فرهنگنامه منطق» چهارمین اثر از این مجموعه است که هم‌اکنون توسط اعضای گروه و محققان همکار در حال تدوین است.

5- فرهنگ نامه فلسفه اسلامی :

«فرهنگنامه فلسفه اسلامی » پنجمین اثر از این مجموعه است که هم‌اکنون در مرحله پیشنهاد و تصویب خواهی می باشد.

فرهنگنامه‌های سایر علوم اسلامی نیز در دستور کار گروه قرار دارد.